Maastricht, 29 mei 2021
Lieve Thalia,
Woensdagavond 26 mei maakte ik een sprongetje op de bank: het 8-uur Journaal opende met 3 aaneensluitende goed nieuws berichten! (Zie mijn blog “Nieuws van de Vooruitgang”)
Ervan uitgaande dat iedereen vooruit wil, dacht ik om hier en daar eens te gaan polsen hoe het staat met de vooruitgang in zijn/haar leven.
Jij hebt grote stappen vooruitgezet het afgelopen jaar. Maar niet helemaal zoals je vooraf gedacht had. Hoe heb jij het afgelopen jaar beleefd?
Geen groots gala om je middelbare schooltijd af te sluiten. Je eerste jaar als student in Nijmegen: Studeren, veelal online; op kamers, maar toch ook weer niet; nauwelijks studentenverenigingsleven, stappen?
Nu ben jij nog jong en dus flexibel om je koers hier en daar te verleggen, om je doelen bij te stellen, om ook de positieve kanten te zien in dit afgelopen crisisjaar, toch?
Verandert het studentenleven structureel? En is dat een goede zaak, is dat vooruitgang? Of moeten we waken dat we de studententradities niet te snel overboord gooien?
En was je ook zo blij met de uitspraak van de rechter in de Shell-zaak? Of zie jij als aanstormend jurist, haken en ogen aan die uitspraak? Houdt die stand in hoger beroep? Ik lees bijvoorbeeld dat de oud-topman Shell verbaasd is dat de rechter op de stoel van de overheid plaats neemt en Shell dwingt om kleiner te worden. Scheiding der machten, Trias Politica, tricky?
Maar mij lijkt het prima dat de rechter de overheid helpt om de klimaatkoers bij te sturen: Vooruitgang!
Ben benieuwd!
Hartelijke groet,
Raf
Re; Nijmegen, 2 juni 2021
Lieve Raf,
Wat een mooi idee, Nieuws van de Vooruitgang!
Ik zit hier in mijn tuintje in Nijmegen een beetje te filosoferen over ‘vooruitgang’ en ben tot de conclusie gekomen dat vooruitgang een louter positief begrip is, toch voelt het vaak niet zo.
‘Vooruitgang’ lijkt een vordering van tijd te impliceren. Meermaals zou ik een pauzeknop willen hebben, of verlang ik naar vroeger (hoewel dat ‘vroeger’ niet eens zo lang geleden is). Misschien ben ik diep van binnen een oude conservatief, en wellicht hoor ik later bij de groep die steevast beweert dat ‘vroeger alles beter was’. Ik denk niet dat vooruitgang verband houdt met de tijd, vooruitgang zegt slechts iets over verbetering of verrijking, althans dat is de vooruitgang die ik voor ogen houd tijdens het schrijven van deze brief.
Studeren in coronatijd, ik heb al vele malen moeten vertellen hoe dat voor mij als eerstejaars is.
Toch denk ik dat andere studenten daar een beter antwoord op kunnen formuleren, ik weet namelijk niet beter. Toen ik in september begon aan de rechtenstudie en mijn intrek nam in mijn kamer, had ik er alle vertrouwen in dat na de kerst alles weer ‘normaal’ zou zijn. Dat was misschien een naïeve gedachte, maar het gaf perspectief.
Op dit moment kijk ik uit naar het komende (hopelijk) volledig fysieke collegejaar, en naar borrels en feestjes, nieuwe mensen ontmoeten, avonden op het waalstrand. Niet dat het afgelopen jaar mijn sociaal leven heeft stilgestaan, integendeel, toch was het altijd een afweging, een moreel dilemma. Wel de regels strikt naleven, maar er mentaal misschien aan onderdoor gaan of de regels ietwat losser interpreteren en daarmee iets van een sociaal leven kunnen opbouwen in de voor mij toen nog wildvreemde stad.
Ik moet eerlijk bekennen dat dit de eerste keer is dat ik me realiseer dat ik letterlijk in jouw voetsporen ben getreden: Nijmeegse rechtenstudente en alumnus represent! We zouden onze ervaringen eens naast elkaar moeten leggen. Ik vermoed namelijk dat er in veertig jaar tijd weinig is veranderd. De studentencultuur hangt aaneen van tradities en ik denk dat, na de coronacrisis, deze studentikoze tradities vrolijk worden voortgezet. Vooruitgang zegt denk ik ook iets over het behouden van waardevolle tradities, inzien dat ‘vernieuwing’ niet tot ‘vooruitgang’ heeft geleid, is ook vooruitgang (het leenstelsel, om maar iets te noemen). Borrelen via zoom is in geen enkel opzicht een verbetering, ik hoop snel weer terug te keren naar de bruine kroegen.
De Shellzaak is natuurlijk fantastisch nieuws voor het klimaat. Het juridische feitencomplex is ingewikkeld.
Ik durf hier als eerstejaars dan ook geen hard oordeel over te vellen, maar dit is hoe ik het zie:
De Trias Politica brengt onder andere met zich mee dat de rechterlijke macht een controlerende functie heeft ten opzichte van de wetgevende en uitvoerende macht. Het duidt juist op een gezonde rechtsstaat als de rechter de politiek controleert en waar nodig corrigeert. Het eeuwenoude argument dat de rechter niet op de stoel van de wetgever mag gaan zitten, gaat hier mijns inziens niet op. Als de rechter in deze zaak in het voordeel van Shell had beslist, maakt dat het vonnis niet minder politiek. Bovendien is de rechter verplicht uitspraak te doen.
Waar het hier knelt, is dat er simpelweg geen (dan wel nauwelijks) wetgeving voorhanden is. Terugvallen op de mensenrechten is dan het enige wat een rechter kan doen. In tegenstelling tot het bekende Urgenda-arrest, is dit een civiele zaak. Shell heeft inderdaad geen mensenrechtenverdrag ondertekend, maar doet dit af aan de geldigheid ervan? Filosofen als Hobbes en Locke stellen dat de samenleving tot stand is gekomen door een ‘maatschappelijk verdrag’, de overheid ontleent haar macht aan de collectieve wil van individuen om hun private belangen te beschermen, deze private belangen worden in de literatuur mensenrechten genoemd. Het zou dan wel heel vreemd zijn als mensenrechten alleen tussen staat en individu gelden en niet tussen individuen onderling.
Daarnaast wordt hier op een soortgelijke manier geredeneerd als in Lindenbaum/Cohen; Shell handelt niet onwetmatig, maar wel onrechtmatig en dus in strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm. Zelfs de gevaarzettingsmaatstaven uit het Kelderluikarrest (die ken jij vast ook nog wel, Raf) worden aangehaald! Prachtig vonnis dus! Ik vind de uitspraak in de Shellzaak helemaal niet zo verbazingwekkend, toch ben ik benieuwd naar het hoger beroep, de rechter kan namelijk ook de andere kant op redeneren.
Ongeacht de uitkomst van het hoger beroep geeft deze zaak wel een krachtig signaal af aan de politiek. Fundamentele zaken als klimaat (maar denk ook aan migratie) moeten gewoon beter geregeld worden, vastgelegd in wetten, duidelijke wetten. Een rechter kan wel concluderen dat iets ‘in strijd is met de maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm’, maar moet daar dan nu zelf concrete cijfers aan koppelen, dat is lastig.
De enige mogelijkheid om het klimaat echt te beschermen is wetgeving, en het liefst wereldwijd. Vooral dat laatste is natuurlijk heel ideologisch, maar wereldwijde klimaatwetgeving moet op lange termijn wel het streven zijn.
Punt is dat we in ieder geval in beweging moeten komen, in stilstand vindt men immers geen vooruitgang, de rechter geeft alvast een voorzetje!
Hartelijke groet,
Thalia
Comments