In De Correspondent las ik vorige week woensdagochtend een stukje van Maite Vermeulen, die al 10 jaar over migratie schrijft, dat pastoor Esteban Velasquez haar tien jaar geleden een vraag stelde die altijd bijgebleven is. Velazquez en zijn kleine katholieke missie waren de enigen die nog hulp boden aan migranten die in de bossen rond de Spaanse enclave Melila leefden. Zelden zag Maite mensen in zulke omstandigheden; zonder voedsel, zonder medicijnen en op verzoek van de EU continu opgejaagd door de Marokkaanse politie.
De vraag van Velazquez: "Waarom bewaken we wel grenzen maar geen mensenrechten?"
Een vraag die nu na tien jaar "migratiecrisis" relevanter lijkt dan ooit.
Tien jaar zijn we overstelpt met horrorverhalen én cijfers.
Cijfers toch vooral gebruikt om onze grenzen dicht te gooien.
Uit verband gerukte verhalen toch vooral om opvang van migranten in je naaste omgeving te blokkeren.
Alles lijkt in de afgelopen tien jaar in het werk gesteld toch vooral om migranten geen menselijk gezicht te geven om zo ook mensenrechten buiten beschouwing te kunnen laten.
En daarom ben ik zo blij met de NPO/Human-serie "Bij ons op het AZC" die twee weken geleden aftrapte op de maandagavond. Intieme portretten van mensen die samenleven en werken in het AZC van Zutphen. Prachtige en vaak ontroerende verhalen van mensen die familie, huis en haard hebben moeten verlaten vanwege oorlog, vanwege corruptie, vanwege seksuele discriminatie, vanwege allerlei vormen van schendingen van hun rechten om gewoon mens te kunnen en mogen zijn. Mensen die zo ontzettend gemotiveerd zijn om wat moois van hun leven te maken. Die zo ontzettend dankbaar zijn dat ze hier een kans krijgen om een nieuw leven op te bouwen. Die de ongelofelijke bureaucratie die daarmee gepaard gaat en de impasse waarin hun leven terecht is gekomen, voor lief nemen om bijvoorbeeld gewoon hand in hand over straat te kunnen lopen als geliefden.
Maar ook de verhalen van de medewerkers in het AZC die allemaal getuigen van gedrevenheid, van empathie, compassie, van geloof in ieder mens. Medewerkers van wie enkelen toen ze aan dat werk begonnen zelf ook niet helemaal onbevooroordeeld waren maar die nu de vooroordelen van mensen in hun omgeving voor lief nemen, omdat het werk dat ze doen, en het is veel meer dan werk, ze zoveel teruggeeft. Hoe schrijnend en aangrijpend de verhalen vaak ook zijn, mensen een beetje op weg kunnen helpen, van onrecht recht kunnen maken, is het meest dankbare werk dat je kunt wensen.
Petra begreep dit al een jaar of twee geleden. Daarom heeft ze haar communicatie-expertise en ervaring geparkeerd en een opleiding tot gecertificeerd docent NT2 (Nederlands als Tweede Taal) gevolgd om mensen in beweging les te kunnen geven in de Nederlandse taal. Al een dik jaar doceert ze dat nu en er is nog geen dag geweest dat ze niet met een stralende glimlach thuiskwam. Haar studenten zijn allemaal zo ontzettend gemotiveerd om onze taal te leren om vervolgens iets te kunnen betekenen in onze samenleving. En ook zij hoort schrijnende verhalen die je niet in de koude kleren gaan zitten, maar ze leert zelf ook zoveel van deze mensen. Het feit alleen al dat deze mensen bij haar in de klas zitten is bewijs van een ons haast ongekend hoog doorzettingsvermogen. Maar ook de trots en passie als ze over hun familie praten, over hun thuis, over hun eten.
Afgelopen week was Kinderboekenweek, met als thema Bij mij thuis. Petra kreeg het lumineuze idee toen er via de schoolapp van de basisschool gevraagd werd of er opa's, oma's, of andere familieleden waren die het leuk zouden vinden om in de klas iets te vertellen over hoe het vroeger was, of in een andere cultuur of met andere gewoontes "bij mij thuis", om haar NT2-studenten te vragen een presentatie te geven.
Zo gezegd, zo voorgesteld op de basisschool, zo positief ontvangen, zo voorgesteld in haar eigen klas, zo enthousiast ontvangen (mogen we ook iets lekkers maken en meenemen, docent?), zo gedaan woensdagochtend.
10 studenten waarvan er 5 (Iran, Libanon, Syrië, Rusland en Italië) in 2 klassen een verhaal hielden ondersteund door beeldmateriaal over hun thuis, over hun gewoontes, over hun school. 10 studenten die glunderden van de aandacht en van de vragen van de onbevooroordeelde, verschoond gebleven van horrorverhalen en cijfers, kinderen uit groep 5 en 6. Nou ja, één kind in groep 5 was natuurlijk niet helemaal onbevooroordeeld toen ze vroeg of alle studenten Mama een goede juffrouw vonden.
Kippenvel, zei Petra zelf na afloop. Een win-win. Wat waren haar studenten opgetogen dat ze voor een klas kinderen mochten en konden vertellen over "bij mij thuis" en wat zouden ze het graag nog een keer willen doen. En wat hebben de kinderen van groep 5 en 6 geleerd dat er in verre landen andere thuis en gewoontes zijn, maar dat we allemaal mensen zijn die houden van een beetje aandacht, liefde en lekker eten.
Hoe we omgaan met mensen in beweging, op zoek naar een beter leven, vertelt alles over wie wij zelf zijn, als mensen en als samenleving.
Bij ons op het AZC en de Bij mij thuis presentaties op de basisschool hebben mensen in beweging een gezicht gegeven.
Nu doorpakken met zijn allen en "het bewaken van mensenrechten" ook richting de aanstaande verkiezingen hoog op de agenda zetten.
NB: Foto van Petra en met permissie gepubliceerd