Maastricht, 11 mei 2020
Beste Ernst,
Hoe bevalt het in Sittard?
Inmiddels al weer een week of 8 geleden kwam je vanwege Corona vanuit London waar je studeert, weer thuis. En uiteraard ken ik jullie huis, dus mag ik wel zeggen dat het daar niet slecht toeven is. En dat Charlie mee kwam, maakt de verbanning natuurlijk ook een stuk plezieriger.
Maar toch, een wereld van verschil, London en Sittard. En het perfecte bruggetje waar ik op zat te wachten. Want er is het laatste jaar – met name naar aanleiding van de boerenprotesten - veel gesproken over de kloof tussen stad en platteland. Volgens experts is die kloof er altijd al geweest, ook in de tijd van de Romeinen lag het tempo in de steden hoger dan in de provincies, maar worden nu de regionale verschillen groter. Waar de welvaartsverschillen tussen EU-landen kleiner zijn geworden, zijn ze binnenlands juist gegroeid.
“Als we aan klassenverschillen denken, praten we al snel over bijvoorbeeld Engeland, waar je Londen hebt en dan pas de rest. Dan zeggen wij: zó zijn wij niet. Maar uit allerlei onderzoek blijkt dat in Nederland de verschillen net zo groot zijn als daar. Op ranglijsten van landen met grote inkomensverschillen zitten wij ergens in het midden, niet onderaan. En ook andere onderzoeken over bijvoorbeeld leefbaarheid, de beschikbaarheid van arbeid en zorg, en gelukscores laten groeiende verschillen tussen grootstedelijke en landelijke regio’s zien”, zegt hoogleraar bestuurskunde Caspar van den Berg.
Ernst, hoe zie jij dat als “ervaringsdeskundige”? En hoe denk je dat de huidige crisis gaat inwerken op deze regionale “klassenverschillen”?
Van je moeder hoorde ik gisteren dat je in de race bent voor een traineeship bij het Ministerie van Sociale Zaken en dat je daardoor wellicht voor een keuze komt te staan: Nu insteken op een baan bij Sociale zaken of toch je initiële ambitie via London een baan als Econoom bij de Europese Bank najagen?
Even zwart-wit gesteld Ernst, ga je de wereld verbeteren – want dat is toch je ultieme doel?- via de sociale route of de economische? Ben je ook van mening dat de oude wereld voornamelijk op economische doelstellingen gebouwd is en dat we een nieuwe wereld voornamelijk op een sociale structuur zouden moeten bouwen waarbij de economie weer terug op haar plaats als middel wordt gezet en niet als doel?
Wijlen Professor Heertje waarschuwde al voor de grenzen van groei en bepleitte een "breed welvaartsbegrip", waarbij ook rekening wordt gehouden met zaken als geluk, natuur en leefomgeving.
“In een glas wijn zit druivensap, waarvan het suikergehalte door gistingsprocessen in alcohol is veranderd. De eencellige organismen zijn wonderlijk effectief. Onvermoeibaar eten ze alles op wat ze aantreffen en ze vermeerderen zich explosief, tot ze bij een bepaald alcoholgehalte verhongeren en stikken. Maar ze weten niet van wat hun te wachten staat. Ze vreten gewoon door. Tussen die eencellige gistsporen en gewervelde dieren liggen miljoenen jaren evolutie, en toch is hun collectieve gedrag nauwelijks veranderd. Vooral een van die gewervelde dieren, homo sapiens, vreet zich door natuurlijke hulpbronnen heen alsof die onuitputtelijk zijn, sneller dan ooit, vraatzuchtiger dan ooit. Ondanks symbolisch denken, Bach en Shakespeare, ondanks Einstein en Michelangelo demonstreert de mens als collectief niet dat hij evolutionair iets meer geleerd heeft dan eencelligen”. Aldus Philipp Blom in zijn onheilspellende voorwoord van “Wat er op het spel staat”.
Juist nu hebben we de mogelijkheid om te bewijzen dat we meer zijn dan eencelligen, toch?
Vreten we door, gevangen in angst en nostalgie, of gaan we gebruik maken van andere leerstof en durven we geloven in een toekomst?
Ernst, het is aan jullie.
Onze generatie heeft verkloot wat de generatie voor ons na de oorlog had opgebouwd en moet snel plaats maken. Niet alleen omdat wij óf al in de risicogroep vallen óf die met rasse schreden naderen, maar veel meer omdat wij blijkbaar basisvereisten voor opbouw en herstel, zoals duurzaamheid, solidariteit, gemeenschapsgevoel niet in ons generatie DNA hebben meegekregen of nieuwe vereisten, zoals digitalisering, niet genoeg eigen hebben gemaakt.
Jullie zijn aan zet, jullie hebben weer wat op te bouwen: Een nieuwe wereldorde. Als het al niet je ultieme doel was, dan is het nu in ieder geval een plicht. Best opwindend toch?
Laat me je daarom niet te lang van je studie houden.
Doe de groetjes aan Charlie? Voor haar moet het contrast nog veel groter zijn, had zij voordat ze jou leerde kennen überhaupt van Sittard gehoord?
Jammer dat we door alle beperkende maatregelen zo weinig mogelijkheden gehad hebben om even bij te praten, maar laten we snel na 1 juni met zijn allen weer eens een glas wijn drinken en toasten op een nieuwe toekomst.
Hartelijke groet,
Raf
RE: Sittard, 15 mei 2020
Beste Raf,
Bedankt voor je brief. Het is prima in Sittard. Het is een luxe mijn familie en Charlie dichtbij te hebben, en dankzij ons ruime huis toch niet te dichtbij, in het bijzonder in vreemde tijden als deze.
De overgang van een studentenleven in Londen naar een gezinsleven in Sittard was vrij abrupt. In Londen hadden we het voor ons gevoel druk, aangezien we naast onze studie bezig waren met vrienden, de stad, cultuur, lezingen, werk zoeken en dergelijke. Dagen waren prikkelend, afwisselend en soms uitputtend. Hier in Sittard besteden wij meer tijd aan onze studie, en zoeken we online verder naar werk. Ons sociale leven en allerlei evenementen staat min of meer stil, op wat telefoontjes met vrienden na. Dat zorgt voor weinig studiestress, maar brengt ook een monotoon ritme met zich mee.
Ik moet zeggen dat welvaartsverschillen mij binnen Londen nog wel meer opvielen dan in Sittard. Londen verenigt puissant rijke buurten, restaurants en winkels met arme stadsdelen. Die verschillen tussen buurten gaan hand in hand met veiligheid op straat, kansen voor jongeren, kwaliteit van scholen en huurprijzen. Hiermee bedoel ik maar te zeggen dat ongelijkheid ook binnen grootstedelijke gebieden bestaat en mij persoonlijk juist erg opviel.
Veel mensen, ook in mijn hardloopclub, hechten veel waarde aan het verenigingsleven als wapen tegen eenzaamheid.
Desondanks heb je volgens mij gelijk: de banen met een hoog inkomen zijn in toenemende mate geclusterd in grootstedelijke gebieden, of dat nou de Randstad of Londen is. Mijn hardloopclub in Londen zit vol met jonge, energieke, hoogopgeleide Engelsen die voor een groot deel op het platteland zijn opgegroeid, en wegens werk naar Londen zijn gekomen. Overigens wordt de leefbaarheid in Londen niet door iedereen als hoog aangeschreven. De luchtkwaliteit is slecht, afstanden groot, levensonderhoud duur en er is niet altijd sprake van een hechte gemeenschap. Veel mensen, ook in mijn hardloopclub, hechten veel waarde aan het verenigingsleven als wapen tegen eenzaamheid.
Sommige Yuppen (young urban professionals) hebben het zo gehad met de lange Londense werkweken en lage levenskwaliteit dat ze een lager betaalde baan in een kleinere stad zoeken; Leeds, Manchester of Newcastle.
Volgens mij klopt het dus dat je als je jong, ambitieus en hoogopgeleid bent, je naar een grote stad moet. Daar zitten de banen, het geld en de actie. Londenaren profiteren mee van deze golf jonge talenten die hun stad binnenkomen; de regio’s waar ze vandaan komen missen ze. Binnen Engeland is dit contrast tekenend voor houdingen tav de Brexit; hoogleraar Ben Ansell aan Oxford University heeft aangetoond dat de ontwikkeling van huizenprijzen een aardige voorspeller is voor een hoger percentage ‘Bremain’ stemmen. Met andere woorden, zij die in een buurt wonen waar het goed gaat, stemden voor de status quo, en vice versa.
Ongelijkheid beperkt zich niet tot platteland versus stad. Ook de kloof tussen de ‘haves’ en de ‘havenots’ groeit. Het is welbekend dat de ongelijkheid binnen onze landen niet zozeer toeneemt doordat de gemiddelde hoogopgeleide erop vooruit gaat, maar doordat de top 1%, en met name de top 0.01%, en met name de top 0.001%, een steeds groter deel van het nationaal inkomen en vermogen bezit.
Daarnaast is in historisch perspectief de ongelijkheid tussen landen groter dan ooit; toen Karl Marx begin 1800 schreef over een wereldwijd proletariaat kon je daadwerkelijk armen uit verschillende werelddelen met elkaar vergelijken qua levensstandaard. Daar is nu absoluut geen sprake van. De armste Nederlanders hebben meer, in ieder geval qua koopkracht, dan het overgrote deel van de Tanzanianen. Ik vind het moeilijk voorspelbaar dat we in een wereld die zo vol ongelijkheden zit, gaan komen tot een duurzamere en meer gebalanceerde maatschappij. Wat er na corona ook verandert; meer gelijkheid is wat mij betreft een voorwaarde.
Het klopt dat ik in de race ben voor een baan bij het ministerie van Sociale Zaken; eind van de week verwacht ik iets te horen. Ik hoop een aanbod te krijgen, maar ondertussen zoek ik door naar meer opties. Ik wil hoe dan ook wat ervaring opdoen volgend jaar. Wat ik precies kies als ik meerdere opties zou krijgen, zie ik dan wel. Wat het ook wordt voor mij, ik ben het absoluut met je eens dat we maatschappelijk succes anders moeten gaan definiëren en meten. De huidige focus op BBP-groei is om meerdere reden absurd. Met name de bedenker van het BBP vindt dat. Het BBP ontwierp hij in de jaren 30 voor de Amerikaanse overheid, deels met het doel duidelijkheid te scheppen over productiecapaciteit in een oorlog. Welvaart berekenen zou toch iets heel anders moeten zijn dan oorlogscapaciteit bepalen. Hijzelf pleit er bijvoorbeeld voor om in een welvaartsberekening financiële diensten, in plaats van op te tellen, af te trekken van het BBP. Zelfs dat soort aanpassingen gaan voorbij aan een hele hoop dingen. Als het BBP gelijk blijft, maar iedereen een dag minder werkt in de week en daardoor meer tijd besteed aan familie, sporten, tuinieren, lezen, wandelen, dan zijn we er wat mij betreft een stuk op vooruit gegaan. Desondanks zouden we geen economische groei hebben ‘bereikt’. Het lastige is: beleidsmakers willen iets meten, om keuzes te kunnen maken. Hoe kwantificeer je de waarde van natuur, zoals een schone en stille Brunssumerheide, waar ik zondag heerlijk heb hardgelopen. Volgens mij is het antwoord: dat kan haast niet. Toch zullen we een manier moeten vinden om tot een breder begrip van vooruitgang te komen, en een bijbehorende bredere maatstaf.
Wat er na corona ook verandert; meer gelijkheid is wat mij betreft een voorwaarde.
Of er wat gaat veranderen is, zoals je zegt, aan ons. Karl Polanyi schreef ook over economische en sociale structuren in 1944, en observeerde dat wanneer het economische het sociale te zeer ontwrichtte, dit tot een tegenbeweging zou leiden. Een Polanyieske ‘double movement’, die economisch handelen in dienst stelt van maatschappelijke prioriteiten stelt, is hoognodig. Echter, het is niet alleen aan mijn generatie om dit te bewerkstelligen. Sterker nog, als er een generatie op dit moment macht heeft, dan is het de jouwe. Ik ben het met je eens dat onze generatie, overwegend met idealen, saamhorigheidsgevoel en digitale vaardigheid hiervoor moeten vechten. Maar we kunnen dat niet zonder jullie generatie daarin mee te krijgen. Er is geen tijd om te wachten tot jullie, zoals je zegt, helemaal de risicogroep zijn geworden en met pensioen gaan. Een zeer opwindende tijd, waarin we wat mij betreft iedereen z’n inzet nodig hebben. Dat klinkt zwaar, maar kan denk ik heel gezellig zijn. Misschien worden jullie er nog saamhorig van ;).
Ik doe de groeten aan Charlie; zij gaat prima om met het leven in Sittard, waar ze nog nooit van had gehoord voor ze mij kende, en met mijn familie. Daar heb ik trouwens ook mijn familie voor te danken, die ontzettend gastvrij en begripvol met haar omgaan. Ze begint de rustige omgeving volgens mij meer en meer te waarderen; wie weet wil ze ooit wel in Maastricht wonen.
Voor jou de groeten aan Petra, Reina en Rosa. Een borrel in juni lijkt me erg leuk. Tot dan!
Hartelijke groet,
Ernst
Over Ernst Hobma
Student aan de London School of Economics and Political Science, en mijn neef.
Bình luận