Ik laat het los. Ik wil het niet meer mijn leven laten beheersen. Want dat deed het wel acht jaar geleden. Al dat populisme, al dat Trumpgeroffel, al die doemscenario's die in de media herkauwd en uitvergroot worden, het wordt nu alleen nog maar erger. Ik kijk er niet meer naar, ik wil er niet iedere ochtend mee geconfronteerd worden. Vanochtend weer, nota bene Marjan Slob. Zelfs zij, onze Denker des Vaderlands, kan niet bevatten hoe de macht nu bij de superrijken ligt, en laten we het beest maar bij de naam noemen, bij Musk, die gewoonweg alles opkoopt en het vervolgens in zijn eigen gewinrichting stuurt, en welke gruwelijke gevolgen dat kan gaan hebben voor onze samenleving.
Dacht ik vier jaar geleden dat Trump zou imploderen, kan ik nu niet anders dan concluderen dat de democratie lijkt te imploderen.
Maar ik moet het loslaten, anders ben ik niet meer te genieten voor mijn omgeving. En juist voor die omgeving moet ik me sterk maken,
Dat wil niet zeggen dat ik mijn kop in het zand steek en blijf jammeren. Nee, al ligt dat wel op de loer. Net als veel andere mensen ben ik tevreden als ik ongestoord kan Netflixen, als ik ondanks mysterieuze inflatiecijfers gewoon mijn boodschappenkar vol kan laden, als ik mijn vakanties kan boeken. Ja, ik ben geprivilegieerd, ik kan nog mijn kop in het zand steken en ontsnappen aan al die ellende van oorlogen, genocide, klimaatverandering, nepnieuws, AI. Ik kan me wentelen in die schijnveiligheid en de boel de boel laten. Waar zou ik me druk om maken: er zijn giga grote machten aan het werk waar we met zijn allen toch niet tegenop kunnen.
Maar juist nu, zo schreef Kustaw Bessems onlangs in de Volkskrant, is het hoog tijd om als de democratie je lief is, ergens vechtlust vandaan te halen. Kom in het geweer, kijk om je heen. Aan wie kun je doneren, waar kun je lid van worden, welk werk kun je doen? Ik ben geprivilegieerd, ik kan doneren, lid worden van een politieke partij, schrijven en preken voor eigen parochie over wat me aan het hart gaat.
En dat ga ik dus doen vandaag. Ook vanuit een onrustig makend plichtsbesef dat ik waarschijnlijk van mijn ouders heb meegekregen en dat ik aan mijn kinderen wil doorgeven: we zijn niet op de wereld om alleen maar lol en plezier te trappen. Alles wat je doet heeft gevolgen, daar moet je je bewust van zijn, what goes up must come down. En als je in de gelegenheid bent, dan draag je je steentje bij aan de gemeenschap, hoe klein dat steentje ook mag zijn.
Bovendien is schrijven voor mij een manier om uit te zoomen, om afstand van mezelf te nemen en het leven iets positiever te bekijken. Verzinken in verbittering is gemakzuchtig en lost niets op, schreef Axel Hacke in zijn Vrolijkheid in donkere tijden, en de vraag hoe serieus we het leven moeten nemen.
Daar haak ik graag bij aan. "Soms is het zoeken naar een muizenhol. Maar de mogelijkheid bestaat en alleen al de zoektocht is de moeite waard."
En hoe meer je gaat zoeken naar positief nieuws, hoe meer het zichtbaar wordt. "Pas als het donker is zie je de sterren", zei Kamala Harris in haar laatste toespraak als kandidaat.
Aldus besloot ik het firmament af te speuren.
Hoop in rampzalige tijden is ingewikkeld, zeker in deze seculiere tijd, zegt Philipp Blom in Hoop. Maar de behoefte, het verlangen naar zingeving waar we in kunnen geloven zouden we moeten kunnen benutten als een kracht tot verandering. Dat betekent onder andere de moed opbrengen om door te blijven vragen, niet de realiteit accepteren omdat 'die nu eenmaal zo is', want in zo'n wereld is er geen hoop omdat er niets kan worden veranderd. We moeten andere mogelijkheden onderzoeken, blijven vragen, blijven hopen. Twee vissen komen een derde vis tegen. Die zwemt voorbij en zegt "Is het water niet heerlijk warm vandaag?". En hij zwemt door. Waarop de twee andere vissen zeggen: "wat is water?" Als je nooit iets anders gekend hebt dan is het moeilijk te herkennen, maar als je begint te zien hoe vreemd de wereld is, dan zie je mogelijkheden en ontwikkel je de openheid om dat te zien en horen.
Want de wereld is vreemd. Onze kapitalistische samenleving, zo sterk gestoeld op competitie, op wedstrijd, op winnen, op eigen belang leidt naar ondergang. Ik hoorde Kristof Calvo (onthou die naam, een lichtpunt in België) laatst in het theater zeggen, we moeten onze samenleving opnieuw zien te construeren, los van dat competitie-element en beschouwen als een gezin. Een gezin functioneert op basis van vertrouwen en alleen als je de samenleving op een zelfde vertrouwensbasis durft vorm te geven, ontstaat er een eerlijkere verdeling. Zo hebben ze in Mechelen, de stad waar hij wethouder is, een mooie brede coalitie gesmeed en daarin, als zowat enig eiland in België, Vlaams Belang weten buiten te houden. En natuurlijk zijn er meningsverschillen in een gezin, maar boven alles vertrouw je elkaar.
Laten we onze kinderen dus eens wat meer vertrouwen ook in hun omgang met de nieuwe technologiën en social media. "Alle pubers voelen de behoefte om los van leraren, ouders of vrienden meer over zichzelf te ontdekken, zich in vrijheid uit te kunnen drukken, contact te leggen, over seks of wat dan ook te leren - sociale media bieden een schat aan informatie, vaak nog gepresenteerd door mensen die op ze lijken, van wie ze iets aannemen.", zegt Payal Arora, digitaal antropoloog. Het internet is publieke ruimte, daarom zou je bijvoorbeeld social media ook niet moeten verbieden voor tieners onder de 16 jaar, hoe aanlokkelijk ook mij dat in de oren klinkt. Maar eigenlijk is het dan net alsof je zegt, het is onveilig op straat, laten we iedereen maar opsluiten. Nee, we moeten juist de auto en de straten veiliger maken, daarop moet de focus liggen.
Payal wijst er verder op dat je niet al te tech-pessimistisch moet zijn, maar dat je juist zoekt en aanwijst wat er wel goed gaat, dat je lichtpunten zoekt, want anders kom je überhaupt niet in beweging.
Ook op fake-news, want daarmee zullen we overladen worden ook vanuit het Witte Hof van de Zonnekoning, kun je een antwoord vinden. Je moet de trukendoos van de oplichter leren herkennen om zo een antenne te ontwikkelen voor nepnieuws. Prebunking, psychologische inenting wordt dat genoemd. Je krijgt een dosis fake-news toegediend, waarop meteen een ontkrachting volgt. Om spelenderwijs manipulatietechnieken te leren kennen, bestaan zelfs al online spelletjes als GoViral! en Bad News.
Dat is best aardig en goedbedoeld, maar daarnaast moet je natuurlijk niet blind worden voor andere factoren, zoals de dieperliggende sociale ongelijkheid waarin juist die misinformatie wortel schiet.
Juist op lokaal niveau, dicht bij huis, kun je al helpen die ongelijkheid te verminderen. Probeer de mentaliteit zodanig te veranderen dat die gericht is het toevoegen van waarde aan je gemeenschap. Het beleid moet er vervolgens gericht zijn op het stimuleren van weerbaarheid, op het versterken van "het Midden", op onderwijs en burgerschapszin. En hierin zit de crux, hoe doe je dat? Welke leider durft het aan, juist nu tegen het tijdsgewricht in?
Nou kijk bijvoorbeeld naar Peter Magyar in Hongarije. Zijn oppositiepartij heeft vele lokale "Tisza-eilanden", informele burgerbewegingen die bijvoorbeeld picknicks of inzamelacties voor goede doelen organiseren, met als doel de gemeenschap weer op te bouwen. Iedereen kan meedoen en je bent weerbaarder bij repressie. Langzaam maar zeker groeit de weerstand tegen het corrupte en megalomane gedrag van de Europese Zonnekoning die inmiddels een eigen Versailles heeft laten bouwen maar zijn volk verwaarloost. De Tisza is een rivier, en metaforisch stijgt de Tisza in Hongarije, langzaam maar zeker.
En last but not least, Maarten van Rossem! Lees het heerlijke alles relativerende interview met hem in het VK-magazine van deze week.

Het lucht inderdaad op, deze zoektocht naar sterren, het is de moeite: het maakt me weerbaarder, het geeft me licht, energie en richting. Ik moet dat vaker gaan doen. Een wekelijks Nieuws van de Vooruitgang of zoiets.
Afgelopen woensdag speelde Rosa met een team vanuit haar klas om het Maastrichts kampioenschap trefbal. Ze had zich, fanatiek als ze is, er enorm op verheugd. Ze verloren alle wedstrijden maar bij de prijsuitreiking wonnen ze de Sportiviteitsprijs. Door het dolle heen waren ze, in hun gejuich overstemden ze de Maastrichtse kampioen. Maar wat eigenlijk nog mooier was, was dat ze ook precies konden vertellen waarom ze die sportiviteitsprijs hadden gewonnen: ze waren eerlijk geweest, ze hadden het spelletje volgens de regels gespeeld en ze hadden het allemaal samen gedaan.
Mijn ster van Bethlehem deze week!
Comments