Bretagne: Soit tu l'aimes, soit tu le quittes

Proloog - Azay le Rideau

We waren vroeg; incheck was pas mogelijk vanaf 1600 uur maar doordat we voortvarend over de Franse wegen vlogen, arriveerden we, nadat we zelfs al een stevige lunch achter de kiezen hadden, om 1400 uur bij Hotel Troglododo. Troglododo? Ja Troglododo, afgeleid van troglodyte dat in het Frans holbewoner betekent. En dat we vroeg waren was geen enkel probleem voor de gastheer. Sterker nog, ik had voor dit ene nachtje op doorreis naar Bretagne een gewone kamer geboekt omdat de grotkamers nogal prijzig waren, maar hij gaf ons een gratis upgrade waardoor we een fijn groot, koel en donker hol gepresenteerd kregen.

Het zwembad lonkte en niet veel later namen we een duik. R&R kwamen er niet meer uit terwijl P&R een verkwikkend middagdutje onder de parasol deden.

L’ilot ligt aan de Indre en aan die Indre op de grasweide onder de oude lindeboom lieten we ons in de vroege avond de planche fromage et viande goed smaken.

Tegenover L’ilot ligt het Chateau d'Azay le-Rideau, een Loire-kasteel, niet al te groot maar haar romantische sfeer en pracht en praal maakt dat het kasteel een klassieker is van de vroege Franse Renaissance. Het bestaat deze zomer precies 500 jaar en daarom waren er verschillende feestelijkheden georganiseerd. Om 2130 uur was er een theatrale tour door het hele kasteel. En zo werden we welkom geheten door Markies de Biencourt, hoofd van de garde van de koning, die zeer verheugd was dat ook twee Nederlandse prinsessen onder het hooggeëerd bezoek aanwezig waren. Hij legde uit dat Koning Louis XIII toevallig dit weekend op het kasteel te gast was, evenals zijn vrouw, Anna van Oostenrijk, en zijn moeder, Marie de Medici. Er waren spanningen want moeder maakte zich grote zorgen nu Louis en Anna na 4 miskramen er niet in slaagden voor een troonopvolger te zorgen. We werden gevraagd een oogje in het zeil te houden op onze tour door de keuken, balzaal, diverse slaapkamers en woonvertrekken van het chateau, en dat deden we. Uiteindelijk was er een verdacht vruchtbaarheidsdrankje dat door het kamermeisje in de wijn van Louis werd geschonken maar Richelieu, de raadgever van de koning, ontmaskerde mét onze hulp net op tijd het complot.

Het werd kostelijk gespeeld en zo in het donker met louter kaarslicht door het Chateau dwalend kreeg je een goed idee hoe het er in andere tijden moet zijn toegegaan. Na afloop flaneerden we door de kasteeltuin het kasteel bewonderend dat feeëriek in het licht was gezet en rond half twaalf kropen we ons hol in.

Pornic

Minder praal maar veel natuurpracht in de Loire-Atlantique. Formeel geen departement meer van Bretagne, maar voor de meeste inwoners is het dat wel gewoon nog steeds. De Bretonse vlag wappert er fier.

Pornic is een kustplaatsje aan de Côte de Jade. Of de zee echt jade was konden we bij aankomst die dag niet bevestigen want het was bewolkt. Om jade op jade te laten lijken moet de zon schijnen.

Toch was het niet koud. Onze vriend Chat vond een mooi strand voor ons dat met name bij de locals in trek was, daardoor niet druk en heel plezierig een bar en restaurant had; alles wat we gevraagd hadden constateerden we bij aankomst. Het parkeren in het straatje boven het strand was zelfs gratis. We kleedden ons om beschut tussen de auto en een muur. Even later stonden we te beachballen en nog iets later lagen we in het water. Ja zelfs Petra, en dan weet je dat het zeewater niet koud was. Het beachbarretje -lunchtijd was helaas net voorbij- serveerde wel nog ansjovisjes en zalm, een pinchet Muscadet maakte het af.

Rond 1600 uur werden we verwacht op de camping, een paar kilometers landinwaarts.

Een praktisch ingerichte vakantieunit. Het park was groter dan we hadden verwacht en daardoor niet helemaal onze smaak, maar R&R sprintten al snel naar het zwembad.

Het restaurantje was niet erg uitnodigend waardoor P&R toch alweer snel Chat om raad vroegen. Hij kwam op de proppen met een leuke strandtent op het kleine pittoreske Plage des Sablons. Dat overtrof onze verwachtingen. Hip maar niet té, fijne kleine kaart met diverse planches, lokaal bier en goede wijn en zachte swingende jazzy muziek. Een ondergaande zon zou de kers op de taart zijn maar een dun wolkendek wilde daar niet aan meewerken. Toch was dit zo’n moment dat je direct doet besluiten hier de komende dagen voor anker te gaan.

En zo lagen we de volgende dag na het boodschappen doen, weer op dat goudgele zand waar de zon nu wel de zee jade liet schitteren.

Maar in Bretagne heb je geen enkele goed weer garantie. Daarom lijkt het wel of ik op een bedrijfsuitje met het KNMI ben. Zowel Petra als Reina, gekluisterd aan hun weer-apps, geven meermaals per dag een nieuwe voorspelling waaruit steeds blijkt dat het de komende uren en dagen geen best weer gaat worden. Het hevige onweer ‘s nachts waarbij het ongekend tekeer ging en we nauwelijks een oog dicht deden, hadden ze dan weer niet zien aankomen.

Ik probeer het van me af te laten glijden. Net als deze camping, niet mijn pakkie an, maar ik wil niet blijven hangen in depressies.

Drie deprimerende dagen verder zijn we nog steeds niet terug kunnen gaan naar ons Plage des Sablons. Opgewekt blijven viel me steeds zwaarder met name ook omdat ik plots koorts kreeg. Daar bovenop kreeg ik maandag een ontzettend treurig bericht dat er stevig inhakte en belde gisteravond Petra’s moeder dat haar broer, Petra’s oom, dood was aangetroffen in zijn huis. De eenmanscoverband in het camping café, wiens toch al treurige muziek naar onze cabine waaide, begeleidde het bericht met valse flarden Hallelujah van Leonard Cohen. Tristesse.

Woensdagochtend kwam de regen met bakken uit de hemel en kon ik het geroffel van de regendruppels op onze vakantiecel niet meer horen.

Gelukkig hadden de kinderen het wel nog steeds naar hun zin met hun nieuwe Belgische vriendjes. Nicolas appte of we niet een dag eerder kunnen komen, donderdag, omdat hij vrijdag moet werken. We hoefden niet lang na te denken en misschien, de regen tikt steeds zachter, misschien wordt het wel droog en gaan we zo met een paracetamol een stukje rennen langs de kust, naar Saint Michel Chef Chef (daar moet je toch geweest zijn), en reserveren we daar een mooie tafel voor onze laatste avond hier. Dan vertrekken we toch nog met enige voldoening.

Het werd niet Saint Michel Chef Chef maar Prefailles. Dichterbij aan de kust, kleiner, een straatje eigenlijk maar, maar in dat straatje een leuke oester-cocktail bar en drie restaurants. Ik had nog steeds 38,1, wel trek maar nog geen zin in oesters of om uitgebreid te dineren.

Een onverwacht prachtige avond. We kwamen Fleur Launspach (NOS-correspondent in het VK) tegen, zij alleen al is prachtig, maar wat doet zij nou in zo’n petieterig plaatsje? Ja OK, het is vlakbij Engeland, maar toch, frappant. We hadden een tafel op terras met uitzicht op de zee, en op Fleur, die op het terras van het restaurantje naast ons zat. Het eten deed me goed. De live muziek op het terras van het derde restaurantje klonk bekend vals. En ja hoor, Reina herkende hem direct, de bard van gisteren op de camping. Hallelujah!

De zon zakte heel langzaam waardoor er een ideale fotoshoot-setting ontstond op het strand. Petra kon haar geluk niet op. Opmerkelijk dat het Reina niet meer lukt om gewoon te lachen op een foto. Het is iedere keer de tong uit de mond of twee vingers voor haar gezicht. Bizar, we zeggen het haar, probeer het nu nog eens, maar zodra we de foto nemen valt de tong weer naar buiten.

Donderdagochtend voelde ik me een stuk beter. We maakten onze cel schoon en verlieten, een dag voortijdig wegens goed gedrag, het detentiecentrum.

We besloten op deze eindelijk stralend zonnige ochtend nog een paar uurtjes te genieten op ons strandje. Het was eb. Met Rosa op zoek naar mooie schelpen in het lage water stootte ik mijn teen tegen een onder het water verscholen liggende rots; het bloedde zelfs even maar ik wilde niet terug de ziekenboeg in.

Rond 1730 uur werden we verwacht in Noord-Bretagne en met 3,5 uur te rijden zwaaiden we tegen 1400 uur de Côte de Jade uit.

Plounevez-Lochrist.

Op naar het echte Bretagne! Het Bretagne van de Kelten, van Gallië en Julius Ceasar, van de Britten (een Keltische stam uit Wales en Cornwall) die rond de 6e eeuw het land vredig innam. Onder deze nieuwkomers bevonden zich veel Christelijke monniken die Bretagne uiteindelijk haar naam en taal gaven. De gesproken Bretonse taal sterft helaas langzaam uit maar in veel plaatsnamen herken je de taal nog steeds. Breizhe is gangbaar in plaats van Bretagne en het voorvoegsel Plou bijvoorbeeld is afkomstig van het Latijnse plebs en verwijst naar een gemeenschap van Christenen.

Mijn teen was inmiddels donkerblauw maar hinderde me geenszins bij het gasgeven zodat we -punctueel als we zijn- om 1730 uur hartelijk welkom werden geheten in Plouvenez - Lochrist door Nicolas en zijn dochter Emeline.

Petra heeft Nicolas leren kennen een dertig jaar geleden toen ze woonde en samen met hem werkte in Parijs. Het contact heeft de tand des tijds doorstaan en afgelopen april toen Petra de marathon van Parijs liep, stond Nicolas op verschillende plaatsen langs het parcours haar hartstochtelijk aan te moedigen. Toen ook nodigde hij haar uit om in zijn vakantiehuis in Bretagne vakantie te vieren.

Dat vakantiehuis was het ouderlijk huis van zijn oma, dat vroeger het Café de la Place was, gelegen aan het dorpspleintje van Plouvenez. Inmiddels omgebouwd en smaakvol ingericht door Nicolas samen met Emeline, een schoonheid overigens zoals je ze alleen in Parijs verwacht. Daar studeert ze dan ook, cultuurwetenschappen in het Louvre nota bene, maar voor de vakantie was ze nu een paar weken in haar thuisland.

Vrijdag was een heerlijke stranddag al was een strand met zee ver te zoeken.

Bij Club Nautique aan de baai van Brignogan waar alle bootjes loom en scheef op hun zwaard op het droge rustten, zat de jeugdige strandwacht aan zijn lunch, pasta in een plastic doosje.

"Bon appetit", zei ik in mijn beste Frans, "wanneer komt het water?"

"Half zeven" antwoordde hij kortaf en nam een hap pasta. Het was 1300 uur.

"Maar daar verderop achter de rotsen is toch de zee?" vroeg ik.

"Ja" en daar liet hij het bij.

Eens te meer werd me duidelijk dat lunchtijd in Bretagne nog steeds heilig is. Alles is gesloten tussen 1230 en 1400 uur en dan wil behoudens noodgevallen niemand gestoord worden.

We liepen langs de baai, een stuk over een weggetje, een grazig uitkijkpunt van waaruit we enorme menhirs zagen liggen en staan met hier en daar stroken wit zandstrand maar nergens water.

Het behoort niet tot de taakomschrijving van de KNMI dames, maar als je godganse dag het weer in de gaten houdt en je bent in een kustregio dan kun je toch ook even een getijdentabel erbij pakken. Geïrriteerd als ik was, besloot ik de regie over te nemen. Ik haalde de auto, nam een verkeerde afslag die me echter tussen de vele menhirs door leidde naar "een onverzettelijk dorp, bewoond door dappere Galliërs, dat weerstand blijft bieden aan de indringers". Ik hoorde de bard al zingen en er stond een menhir prachtig rechtop alsof Obelix in de schaduw erachter een middagtukkie deed. Ik nam mijn toverdrankje, vond de weg terug, pikte de dames op en zette koers naar het strand met dat barretje waar we gisteravond de zon zo mooi hadden zien ondergaan.

Halverwege de rit terug echter, een bordje Keramma plage linksaf, en impulsief volgde ik de aanwijzing; een mooie langgerekte haast Hollandse duinenrij tegemoet. Ik besloot zelf te verkennen. Tussen de duinen door in de verte: turkoois water! Terug de dames en strandspullen gehaald en niet veel later lag Petra in de zon terwijl wij als onverzettelijke Galliërs door het ebbige lauwe zeewierrijke water stroopten.

Die zonnige middag werd thuis gevolgd door een heerlijke en late BBQ in restaurant Rosé of Papillon, dat wist Reina -die heel graag restaurantje speelt- nog zo net niet. Ik was de Chef (met app-support van de enige echte Chef in Maastricht waar ik als Sous in de leer ben) en Reina speelde gastvrouw, bediening en zichzelf. Een niet eenvoudige driedubbelrol.

Het zijn lange dagen hier, de zon gaat onder rond 2200 uur, dat is een half uur later dan in Maastricht. We zitten dan ook in het uiterste westen van het Europese vasteland, onder Plymouth in zuidwest Engeland. En in de grote gezellige tuin weet de zon tot haar ondergang wel ergens een plekje te vinden.

Lang uitslapen, ook dat hoort erbij tijdens een vakantie. Bovendien wisselen we iedere nacht van bedstee. Ik schijn te snurken waardoor Petra, geplaagd door haar misofonie, slecht slaapt. Dus word ik gepingpongd. Als ik bij Rosa slaap, wil Reina dat ik de volgende dag bij haar kom slapen. Na twee nachten absentie miste Petra mij dan toch, maar waarschijnlijk was het een fles rood waardoor ik nog harder snurkte en dus begon de carrousel opnieuw. Het was steeds weer even wennen aan een andere bedpartner maar ook wel leuk en interessant. Iedere avond hoorde ik andere bedgeheimpjes.

Het huis bevalt me. Gebouwd in 1904. In vroegere tijden dus een café waar de oma van Nicolas de waardin was. Ik luister goed maar het geeft vooralsnog weinig van haar ongetwijfeld vele verhalen prijs.

Parterre een open keuken, eetkamer en tv-kamer. Op de eerste verdieping vier slaapkamers (we zouden dus ieder een eigen slaapkamer hebben kunnen nemen, maar we zijn gezelschapsmensen) en een badkamer.

Op de zolder heeft Nicolas een paar fitness apparaten en de nodige halters gezet.

In de kelder een fijne bar met een stevige wijnvoorraad maar daarvan heeft Nicolas wijselijk de sleutel niet afgegeven.

Naast het huis een kleine dorpssupermarkt, er tegenover een apotheek en even verderop de bakker, "Quatre croissants et une baguette s’il vous plaît."

De kerk met haar typische Bretonse torenspits slaat haar uren pas vanaf zeven uur ‘s ochtends wat onze nachtrust goed doet. Waarom dat gebeier bij ons in Maastricht de hele nacht door moet gaan, is me echt een raadsel.

Een schooltje, een speeltuin, een Mairie met daarnaast het dorpscafé en daarachter een kerkhof, dat was het wel. Geen haute cuisine zoals we dat in de andere streken van Frankrijk gewend zijn.

Bretagne houdt met de onverzettelijkheid die haar eigen is vast aan haar eigen karakter en kleinschaligheid. Ze is wars van alle Franse praal en pertinent niet op zoek naar massatoerisme of consumentisme. In creperies, die er dan wel weer in overvloed zijn, of andere restaurants wordt Breizhe-Cola geserveerd en geen Coca Cola. De Amerikanen is het niet gelukt Bretagne in te nemen voor haar Coca. Toen ze eind jaren negentig zelfs voor het eerst in haar geschiedenis een regionale marketingcampagne loslieten op de Bretonse markt maakte dat de Bretonnen alleen maar standvastiger. Ze ontwikkelden hun eigen cola in 2000 en die Breizhe-cola is nu marktleider in de Bretonse horeca.

Zo ook bij Roc'h Ar Mor, het enige terras met zee- en ondergaande zonzicht. Het strand daar wordt "ons" strand. Rustig zonder al te veel toeristen, langgerekt, breed, met fijne golven.

We bodyboarden tijdens de getijdenwisselingen; de KNMI heeft zich de kritiek aangetrokken waardoor we we nu de juiste tijden kennen. Het water toont vele tinten blauw door de vele afwisselingen tussen zon en wolken. Koud is het water verrassend genoeg niet, wel het briesje dat met de vloed meekomt. Liggend op je board is het prima te doen, wachtend op een goede golf.

Beachball, voetbal, zonnen en een afsluitend drankje met oesters of ander fruit de mer, bij Roc'h Ar Mor terwijl de zon langzaam in de zee afkoelt.

En bij gebrek aan strandweer bezoeken we de Tour de France Femmes in Brest, we maken een Tour de Batz, we vieren groots Petra's verjaardag, we wandelen, we rennen, ik bezoek zowaar de sportschool op zolder, we doen spelletjes en we lezen. Reina die schippert tussen basisschool en puberteit ruziet lekker met Rosa die schippert tussen jongen en meisje. Meningsverschillen om het meest onbenullige worden uitvergroot en bestreden.

Zo rijgen de dagen zich aaneen.

Het weer blijft wispelturig, net als het humeur van onze kinderen.

Maar vrijdag en zaterdag beloven stabielere zonuren en volgende week schijnt Bretagne zowaar een serieuze zonnekuur te hebben geboekt. Maar dan zijn we al vertrokken. Toch?

Zaterdag 2 augustus is zwarte zaterdag: de radio voorspelt een clash tussen de juli-isten (die hun boeltje weer inpakken en huiswaarts keren) en de augustenaren (de tweede golf toeristen) waardoor het raadzaam is om niet de weg te op te gaan. Nicolas vindt het geen enkel probleem als we een dag langer blijven, ook een week of nog langer zou mogen. Het weer belooft echt beterschap. En dat is verleidelijk, want Breizhe heeft mij in ieder geval weten te verleiden. Ik begrijp wel dat velen door alle tijden heen geprobeerd hebben Bretagne te veroveren en daarom bewonder ik des te meer haar onverzettelijkheid, haar onoverwinnelijkheid, maar ook haar oprechte gastvrijheid dat heden ten dage nog diep verankerd zit in de Bretonse genen.

Edoch. thuis roept, toch zeker de kinderen.

Snap ik, zegt Nicolas tijdens ons afsluitende gezamenlijke fruits de mer festijn in Roc'h Ar Mor, geen probleem, kom je toch snel weer terug, ons huis is ook jullie huis.