Misschien moet er inderdaad eens een goede revolutie komen.
Maar een goede revolutie die een radicaal andere koers wil uitzetten, een koers om een nieuwe samenleving te kunnen opbouwen, moet wel gedegen onderbouwd zijn, toch? En met die koers en onderbouwing worstel ik al een hele tijd.
Toen Thalia, mijn nichtje, 2 weken geleden appte “ik voel een bloggie aankomen”, en ik vorige week de zolder moest opruimen én later het bijzonder lezenswaardig interview met Beatrijs Smulders las, kwam ik boven.
Welnu, ga er maar even voor zitten want het is een serieuze blog geworden.
Een dik jaar geleden plaatste ik mijn eerste blog op mijn website: “Lente en Oorlog”.
“Laten we nu –beter laat dan nooit- lering trekken, dacht ik. Want er komt straks (met een vaccin) een tijd waarin alles weer mag. Maar moet alles dan weer? Willen we alles dan weer? Of grijpen we deze buitenkans aan om het roer om te gooien. Laten we reflecteren, bezinnen en laten we proberen een model ontwikkelen om duurzamer met onze aarde om te gaan en zorgzamer met elkaar.”, Zo sloot ik af.
Een jaar verder, een nieuwe lente maar veel lering hebben we nog steeds niet getrokken.
Er evolueert veel, op allerlei deelgebieden zijn er ontelbare oplossingen, meningen, boeken, theorieën geschreven, onderzoeken gedaan maar een radicaal andere koers om duurzamer met onze aarde om te gaan ligt er nog steeds niet. Zelfs geen concept.
Kijk, ik geloof echt dat iedereen haar/zijn steentje bijdraagt. Zo eten wij bijvoorbeeld aanzienlijk minder vlees; we, of beter ik, douche met lauw water; we verduurzamen ons huis, we kopen zo weinig mogelijk producten verpakt in plastic en als we wandelen grijpen we dat plastic uit de natuur. Kleine druppeltjes, ja, maar we zijn echt de enigen niet. Bovendien schrijf ik, om mijn dames bewust maken zonder ze de stuipen op het lijf te jagen. Een beetje respect bijbrengen voor mens en natuur, zo moeilijk hoeft dat helemaal niet te zijn.
En de overheid initieert en steunt op veel verschillende niveaus milieu- en duurzaamheidsvoorstellen. Maar die zijn allemaal ingebed in ons huidige kapitalistische systeem. Daarom, ben ik bang, zal er wezenlijk niet veel veranderen, terwijl dat echt urgent is.
Dus dacht ik, en waarom niet in deze tijd waarin iedereen expert meent te zijn, trek ook ik eens een grote jas aan. Daarin geholpen door een aantal mensen dat afgelopen tijd op mij indruk heeft gemaakt met hun bijdrages aan een nieuwe bewustwording. Die bijdrages zouden de basis ingrediënten moeten vormen voor een universeel gedeeld natuurlijk verbond. Maar de jas paste niet, ik kwam er niet in, ik worstelde.
Thalia appte me naar aanleiding van de podcast van Willem Schinkel over zijn nieuwe boek Pandemocratie en de necropolitiek die hij daarin duidt.
Zij vroeg zich af hoe de beslissing van het kabinet om te stoppen met AstraZeneca (voor 60-minners), te zien en hoe verhoudt het belang van de samenleving in dezen zich tot het belang van het individu? En hoe kan dit worden bezien in het licht van necropolitiek?
Hear hear! Tijd om mijn grote jas van de kapstok te pakken en nog eens te passen.
In de kern en ook in onze genen, dat geloof ik echt, kunnen samenlevingen alleen overleven bij de gratie van de groep.
Onze huidige mondiale samenleving bestaat echter bij de gratie van het groot kapitaal. En eigenlijk spelen ook in Nederland alle politieke partijen dat spel mee, de een neigt iets naar links, de ander naar rechts maar in feite is het allemaal ondergeschikt aan het groot kapitaalgraaien van een klein groepje mensen (de 'haves', de 0,001%, die Ernst benoemt in zijn brief vorig jaar mei) dat alleen maar bezig is met het vergaren van meer en meer kapitaal voor zichzelf. Links heeft het in de verkiezingen laten liggen omdat ze zich verloren in details en niet de grote vraag stelden waarom we kapitaal de aarde laten vernietigen.
Want dat doet het groot kapitaal. Zij ziet de wereld als een plantage om met zo veel mogelijk tot slaaf gemaakten (de 'havenot's') zo snel mogelijk leeg te plukken
Het kapitaal is gebaat bij individualisme en haat solidariteit.
Het kapitaal vergaren versnelt pandemieën door de ontbossing, grootschalige bio-industrie die op hun beurt onze biodiversiteit en immuniteit vernietigen.
Goed, dat wetende, hoe gaan we het anders doen?
We moeten dat kapitalisme bij de wortel uittrekken. En eigenlijk kan dat alleen door met zijn allen minder te consumeren.
Hoe kunnen we dat dan aanpakken?
Ik had ooit een stukje gelezen en ook bewaard omdat het me destijds al aansprak. Ik was het kwijtgeraakt omdat ik het te goed had opgeborgen. Met een zolderverbouwing aanstaande, moest er opgeruimd worden en kwam het boven water. Het interview met vader en zoon Skidelski stond in 2013 in de Volkskrant.: “Minderen verrijkt”. Zij verzetten zich tegen de obsessie met economische groei en tegen het "onverzadigbare" kapitalisme, een machine die steeds nieuwe behoeften genereert, die ons rijk heeft gemaakt, maar het grootste voordeel van rijkdom heeft weggenomen: het gevoel genoeg te hebben. De Skidelski’s houden in dat interview en in hun boek Hoeveel is genoeg? een pleidooi voor 'het goede leven': een leven van zekerheid, autonomie, vriendschap, vrije tijd en harmonie met de natuur. Concrete aanbevelingen: een sterke verkorting van de werkweek, een arbeidsloos basisinkomen voor iedereen, beperking van reclame en een progressieve belasting op consumptie. Wie een luxe-product wil kopen betaalt daar een hoge belasting voor.
Dat lijkt me een aardig en praktisch begin.
Ramsey Nasr schreef de Fundamenten, een essay over de arrogantie van de kapitalistische mens. De essentie van het bestaan moet niet zijn groeien naar meer en meer maar naar aanpassing van plant dier en mens, geen groei maar metamorfose. Darwin leerde al dat we deel uitmaken van een volstrekt toevallig tot stand gebracht natuurlijk verband. Het vermogen er deel van uit te maken zijn we echter verloren en de volkeren die dat nog wel bezaten zijn door ons gedomesticeerd in reservaten gestopt of anderszins geannihileerd.
Laten we dus luisteren naar de weinigen die wel nog in contact zijn.
Dan hoor je bijvoorbeeld in Afrika: Ubuntu, ik ben omdat wij zijn.
En onder “wij” versta je dan niet alleen de mens, maar ook de natuur, want de mens staat niet buiten de natuur maar maakt er deel van uit.
Schinkel opperde om moedertje natuur een handje te helpen, haar daadwerkelijk een stem te geven. Tot het moment dat wij weer één zijn met de natuur, laat de tropische regenwouden, de oceanen, de woestijnen “spreken” en dus gehoord worden, middels bijvoorbeeld een rechtspersoonlijkheid.
Dichter aan de horizon, dit jaar al, bereidt een team van juristen en andere specialisten van de projectgroep Rechten voor de Natuur, onder leiding van juriste Jessica den Outer, een zaak voor die ook de Maas voortaan wettelijk moet vrijwaren van inbreuken op haar ecosysteem en schendingen van haar oevers. De Maas als rechtspersoonlijkheid: een status die de rivier eigen rechten, bescherming en een politieke stem verleent. Rivieren in Nieuw-Zeeland, India en Colombia gingen onze Maas daarin voor.
Nieuwe politiek, nieuw leiderschap is daarbij onontbeerlijk. En hier kwam Beatrijs Smulders om de hoek kijken om net op tijd de cirkel rond te maken voor mij.
"Nieuwe leiders kweek je door kinderen langer aan aan de borst te houden". Kinderen moeten gekoesterd worden opdat ze opgroeien tot liefdevolle mensen. "Kinderen eisen een diepte-investering", en die investering kun je alleen maar doen als je die eerste cruciale jaren zelf een stapje terug doet. Dus, als je samen opvoedt, beide minder werken. En zo zijn weer bij het goede leven van de Skidelski's.
Noem het naïef, een (wel heel) ver(weg)gezicht, en nee, het zal niet binnen een paar jaar gemeengoed zijn, maar willen we overleven, zullen we toch echt snel een radicaal andere koers moeten uitstippelen.
Het stemt me hoopvol dat Amerika in de steigers staat voor een drastische verbouwing, dat China serieus werk van klimaatdoelen gaat maken en dat zich in Europa nieuw -vaak vrouwelijk- leiderschap aandient en in Nederland nieuwe jonge politieke partijen aan de poorten van het Binnenhof rammelen.
Want, Thalia, jullie zullen het straks moeten gaan doen. Jullie zijn minder verknocht aan dat verdoemde kapitalisme. Jullie zijn nog vrij en daardoor veel creatiever dan ik ooit kan zijn.
Laat, deze grote jas die ik mij aanmat, deze Natuurlijke Unie (NU), deze United Nature (UN) een voorzetje zijn.
Een voorzetje dat uiteraard nog getest moet worden op bijwerkingen en vervolgens wereldwijd en eerlijk gedistribueerd.
Geen geringe klusjes, maar al worstelend komen wij boven!
Podcast Lex Bohlmeier in gesprek met Willem Schinkel: Welkom in de eeuw van de necropolitiek, waar bedrijven én staat over lijken gaan - De Correspondent
De Skidelski’s, Minderen Verrijkt, door Peter Giesen: https://www.volkskrant.nl/a-b5a7cc8e
Ramsey Nasr: ‘Ik denk dat er niemand is die op zijn sterfbed zegt: wat ben ik blij dat ik veel geld heb verdiend’
Jessica den Outer: Petitie van start voor rechten voor een schone Maas - Jessica den Outer
Beatrijs Smulders, interview in Volkskrant Magazine: https://www.volkskrant.nl/a-bafccd8b